Cần làm tốt công tác dự phòng lây truyền giang mai từ mẹ sang con

Cần làm tốt công tác dự phòng lây truyền giang mai từ mẹ sang con

Vừa qua, Bộ Y tế ban hành hướng dẫn kỹ thuật can thiệp dự phòng lây truyền HIV, viêm gan B và giang mai từ mẹ sang con, phụ nữ mang thai khi được chẩn đoán nhiễm bệnh cần được can thiệp dự phòng lây truyền HIV, viêm gan B và giang mai từ mẹ sang con.

Theo Bs Tôn Thất Toàn – Phó Giám đốc, Phụ trách Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Khánh Hòa, trường hợp phụ nữ mang thai có kết quả xét nghiệm test nhanh giang mai dương tính, cán bộ y tế cần giải thích ý nghĩa của kết quả xét nghiệm, tư vấn chuyển gửi đến cơ sở xét nghiệm chuyên khoa làm thêm xét nghiệm chẩn đoán xác định như xét nghiệm RPR hoặc các xét nghiệm khác.

Đối với tư vấn sau xét nghiệm, cán bộ y tế cần giải thích ý nghĩa của kết quả xét nghiệm, nguy cơ ảnh hưởng đến thai nhi như thai lưu, đẻ non, nhẹ cân và mắc giang mai bẩm sinh.

Nhân viên y tế cần khai thác tiền sử mẹ bị giang mai để đánh giá giai đoạn bệnh, tư vấn về sự cần thiết điều trị giang mai sớm cho phụ nữ mang thai và con của họ.

Bác sĩ cần tư vấn về lợi ích sự cần thiết phải điều trị giang mai đối với sức khỏe của mẹ và dự phòng giang mai bẩm sinh cho con. Tư vấn giới thiệu bạn tình, chồng đến cơ sở y tế để được tư vấn, xét nghiệm.

Cần điều trị giang mai cho phụ nữ mang thai mắc bệnh giang mai, sử dụng thuốc Benzathin penicillin 2,4 triệu đơn vị, tiêm bắp sâu 1 lần/tuần trong 3 tuần liên tiếp, thời gian giữa 2 lần tiêm không quá 14 ngày đối với giang mai muộn (hơn 2 năm hoặc không biết chính xác thời gian mắc). Trường hợp không có thuốc Benzathin penicillin có thể sử dụng thuốc Procain penicillin. Nếu người bệnh dị ứng với penicillin có thể sử dụng Erythromycine uống hoặc Ceftriaxone 1g tiêm bắp hoặc Azithromycine uống.

Các chuyên gia bệnh da liễu lưu ý, ưu tiên điều trị cho mẹ bằng Benzathin penicillin. Thuốc Erythromycine và Azithromycine không qua được hàng rào nhau thai hoàn toàn vì thuốc chỉ có tác dụng điều trị cho mẹ. Trong trường hợp này, con sinh ra cần được điều trị giang mai ngay theo hướng dẫn của Bộ Y tế, không được sử dụng Doxycyline để điều trị giang mai cho phụ nữ mang thai.

Cần chuyển mẹ sang cơ sở điều trị giang mai và con sang cơ sở điều trị nhi khoa để được theo dõi và quản lý. Tất cả các trẻ sinh ra từ mẹ có kết quả huyết thanh giang mai dương tính cần được khám và làm xét nghiệm để tìm bằng chứng giang mai bẩm sinh.

Đối với những trẻ sinh ra từ mẹ bị giang mai nhưng không được điều trị, điều trị không đầy đủ hoặc điều trị muộn (dưới 30 ngày trước khi sinh) cần được xét nghiệm ngay ở thời điểm mới sinh ra và hàng tháng trong vòng 3-4 tháng cho đến khi khẳng định về mặt huyết thanh là âm tính.

Các bác sĩ lưu ý, một số trường hợp kháng thể thụ động từ mẹ có thể tồn tại tới 18 tháng. Vì vậy, nếu xét nghiệm huyết thanh của trẻ vẫn dương tính và hiệu giá kháng thể tăng ≥ 4 lần hiệu giá kháng thể của mẹ thì trẻ cần được điều trị giang mai bẩm sinh.

Trẻ sinh ra dưới 2 tuổi có mẹ bị giang mai được chẩn đoán giang mai bẩm sinh khi có triệu chứng lâm sàng của giang mai bẩm sinh hoặc có xét nghiệm giang mai dương tính, bao gồm một trong các xét nghiệm: Xét nghiệm tìm xoắn khuẩn hoặc xét nghiệm kháng thể thấy sự có mặt của T.pallidum. Bệnh phẩm lấy từ dây rốn, nhau thai dịch tiết từ mũi hoặc tổn thương da.

Xét nghiệm huyết thanh không đặc hiệu dương tính và có hiệu giá kháng thể cao gấp 4 lần hiệu giá kháng thể của mẹ.

Trong một số trường hợp cần phối hợp chụp X-quang để xác định chẩn đoán. Trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên và trước đó không được chẩn đoán, điều trị giang mai bẩm sinh nhưng có kết quả dương tính với xét nghiệm giang mai không đặc hiệu được chẩn đoán giang mai bẩm sinh và được điều trị giang mai theo hướng dẫn của Bộ Y tế.

Đối với điều trị giang mai bẩm sinh, cần chú ý trẻ sơ sinh không có triệu chứng lâm sàng, mẹ đã được điều trị giang mai đầy đủ và không có dấu hiệu tái nhiễm, chỉ cần theo dõi chặt chẽ.

Điều trị giang mai bẩm sinh cho trẻ khi trẻ được chẩn đoán giang mai bẩm sinh dựa vào lâm sàng và/hoặc xét nghiệm, hai là trẻ có mẹ bị giang mai chưa được điều trị hoặc điều trị không đầy đủ hoặc điều trị muộn (trong vòng 4 tuần trước khi sinh) hoặc điều trị với phác đồ không dùng Penicillin, không theo hướng dẫn điều trị cho phụ nữ mang thai.

Phác đồ điều trị dùng Bezyl penicillin 100.000 – 150.000 đơn vị/kg/ngày, tiêm tĩnh mạch chậm, trong vòng 10-15 ngày hoặc Procain penicillin 50.000 đơn vị/kg/ngày, tiêm bắp, trong vòng 10-15 ngày.

Theo quy định, trạm y tế xã, phường cần thực hiện tư vấn xét nghiệm HIV, HBV và giang mai cho phụ nữ mang thai, xét nghiệm hoặc lấy mẫu vận chuyển lên tuyến trên để xét nghiệm HIV, HBsAg và giang mai cho phụ nữ mang thai. Thực hiện tư vấn sau xét nghiệm, chuyển gửi các trường hợp có kết quả dương tính lên tuyến trên hoặc cơ sở chuyên khoa để can thiệp phòng lây truyền từ mẹ sang con. Theo dõi quản lý cặp mẹ con sau sinh để tư vấn hỗ trợ, chuyển gửi các trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV, viêm gan B và giang mai đi xét nghiệm tình trạng nhiễm HIV, viêm gan B và giang mai của trẻ sau sinh theo đúng các thời điểm quy định trong các hướng dẫn.

Trạm y tế cần thực hiện ghi chép sổ sách, báo cáo liên quan đến thực hiện dự phòng lây truyền HIV, viêm gan B và giang mai từ mẹ sang con./.

Văn Hanh