Hưởng ứng Ngày Thế giới phòng, chống AIDS (1-12): Chung tay hành động để chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030

Hưởng ứng Ngày Thế giới phòng, chống AIDS (1-12): Chung tay hành động để chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030

Ngày 1/12 hằng năm được chọn là Ngày Thế giới phòng, chống AIDS – dịp để toàn cầu cùng nhìn lại nỗ lực ứng phó với HIV/AIDS và thúc đẩy các cam kết mạnh mẽ nhằm hướng tới chấm dứt dịch bệnh vào năm 2030. Năm 2025, với chủ đề "Đoàn kết là sức mạnh - Chung tay chấm dứt dịch bệnh AIDS", Việt Nam tiếp tục khẳng định cam kết mạnh mẽ của mình trong công tác phòng, chống HIV/AIDS và mục tiêu xóa bỏ AIDS vào năm 2030. Tuy nhiên, công cuộc phòng, chống HIV/AIDS tại Việt Nam và trên thế giới vẫn đối mặt với nhiều thách thức lớn cần sự đồng lòng của cộng đồng.

Những năm gần đây, công tác phòng, chống HIV/AIDS tại Khánh Hòa đạt nhiều kết quả tích cực nhờ sự chỉ đạo của ngành Y tế tỉnh và sự phối hợp của các cơ quan, đơn vị, tổ chức xã hội, cộng đồng. Trong 9 tháng năm 2025, toàn tỉnh phát hiện 125 ca nhiễm HIV mới, giảm 36,5% so với cùng kỳ năm 2024. Ngoài ra, ghi nhận 8 ca AIDS mới và 22 trường hợp tử vong do AIDS. Đến nay, số người nhiễm HIV đang còn sống và được quản lý tại địa phương là 1.938 người.

Theo báo cáo của ngành Y tế, trong 9 tháng năm 2025, số ca nhiễm HIV mới phát hiện trên địa bàn tỉnh là 125 ca, giảm 36,5% so với cùng kỳ năm 2024 (170 ca). Toàn tỉnh ghi nhận 8 ca AIDS mới và 22 trường hợp tử vong do AIDS. Số người nhiễm HIV đang còn sống và được quản lý tại các địa phương là 1.938 người.

Toàn tỉnh đã tổ chức tư vấn và xét nghiệm HIV cho hơn 45.240 lượt người, phát hiện 91 trường hợp dương tính (chiếm 0,2%). Những con số này cho thấy công tác phát hiện sớm, xét nghiệm định kỳ và điều trị đang mang lại hiệu quả rõ rệt. Tuy nhiên, HIV vẫn tiềm ẩn nguy cơ lan rộng do sự dịch chuyển mô hình lây nhiễm.

Nếu như trước đây, nhóm tiêm chích ma túy là nguồn nguy cơ cao nhất thì hiện nay, nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) chiếm gần 64% số ca nhiễm HIV mới. Đây là xu hướng đã được cảnh báo trong nhiều năm gần đây và tiếp tục đặt ra thách thức lớn trong công tác phòng, chống HIV của tỉnh.

Bác sĩ CKII. Tôn Thất Toàn – Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Khánh Hòa – cho biết: “Việc giảm số ca nhiễm mới là tín hiệu đáng mừng, cho thấy các biện pháp dự phòng đang phát huy hiệu quả. Tuy nhiên, HIV vẫn có thể lan rộng nếu không kiểm soát tốt các nhóm nguy cơ cao. Nhóm MSM hiện là ưu tiên hàng đầu trong công tác truyền thông và can thiệp”.

Theo CDC Khánh Hòa, nhiều người trẻ thuộc nhóm MSM chưa có kiến thức đầy đủ về HIV và ngại tiếp cận dịch vụ y tế. Rào cản tâm lý, sự e dè trước định kiến xã hội khiến không ít người chủ quan, quan hệ tình dục không an toàn và bỏ qua xét nghiệm định kỳ.

Khánh Hòa hiện duy trì điều trị nghiện chất dạng thuốc phiện bằng Methadone tại 4 cơ sở và 2 điểm cấp phát thuốc với gần 1.520 người đăng ký, trong đó 227 người duy trì điều trị thường xuyên. Đây là biện pháp quan trọng giúp giảm lây nhiễm HIV trong nhóm sử dụng ma túy, góp phần ổn định sức khỏe và phục hồi chức năng xã hội cho người bệnh.

Song song đó, điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) tiếp tục được mở rộng. Trong 9 tháng năm 2025, có 668 người dùng PrEP ít nhất một lần – phần lớn là người trẻ trong nhóm MSM. PrEP giúp giảm đến 99% nguy cơ lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục nếu sử dụng đúng cách, là công cụ quan trọng trong chiến lược phòng ngừa hiện đại.

Tỷ lệ bao phủ điều trị ARV tại tỉnh đạt 82,4%, với 1.597 bệnh nhân đang được điều trị. Điều trị ARV giúp người nhiễm HIV sống khỏe mạnh, giảm tải lượng vi rút xuống dưới ngưỡng phát hiện, từ đó gần như không lây truyền cho bạn tình. Anh N.V.L (34 tuổi, huyện Cam Lâm) chia sẻ: “Tôi uống thuốc đều đặn mỗi ngày, giờ tải lượng vi rút của tôi dưới ngưỡng phát hiện. Điều đó giúp tôi tự tin sống bình thường mà không lo lắng lây nhiễm cho vợ”.

Hệ thống xét nghiệm nhanh tại cộng đồng do các nhóm hỗ trợ triển khai cũng góp phần phát hiện sớm số ca nhiễm mới. Công tác truyền thông qua mạng xã hội, hội thảo, truyền thông trực tiếp tại trường học, khu dân cư… được tăng cường nhằm giảm kỳ thị và khuyến khích xét nghiệm định kỳ.

Đến nay, tỷ lệ người nhiễm HIV tại Khánh Hòa chiếm 0,16% dân số, thấp hơn nhiều địa phương trong khu vực.

Mục tiêu chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030 là cam kết mạnh mẽ của Việt Nam và cũng là định hướng chiến lược của tỉnh Khánh Hòa. Để đạt mục tiêu này, địa phương đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp: mở rộng điều trị ARV, tăng độ bao phủ PrEP, giảm kỳ thị, nâng cao nhận thức người trẻ, cải thiện tiếp cận dịch vụ y tế cho nhóm nguy cơ cao, nhất là MSM.

Bác sĩ Tôn Thất Toàn nhấn mạnh: “Cuộc chiến chống HIV/AIDS chỉ có thể thành công khi có sự tham gia của toàn cộng đồng. Mỗi ca phát hiện muộn là một mắt xích trong chuỗi lây truyền. Do đó, mỗi người cần xem phòng, chống HIV là trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội”.

Dù HIV/AIDS vẫn là thách thức, bệnh không còn là “án tử”. Người nhiễm HIV nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời hoàn toàn có thể sống khỏe mạnh, lao động bình thường và không lây cho người khác. Các chuyên gia khuyến cáo: hãy quan hệ tình dục an toàn, sử dụng PrEP nếu thuộc nhóm nguy cơ cao, xét nghiệm định kỳ và quan trọng nhất là không kỳ thị – bởi kỳ thị mới là rào cản lớn nhất trong cuộc chiến chống HIV/AIDS.

Thế Lộc